Teknoloji Ordu'dan Gelir

Duydumki Askerler toplumlarin modernlesmesini sagliyormus...

Simdi su asker - teknolojik yenilik - sosyal gelisme ucgeninin ic acilarini toplayip cikacagim.

Bir kere "teknolojik gelişmelerin toplumlaştırılması silahlı kuvvetlerin öncülüğüyle olur" hicbir yorum icermeden yapilsa dahi yanlis bir tespit. Bunu 11. emirmis gibi kabul eden yahut "sezarin hakki sezara" mimikleriyle ortayol bulmaya calisanlari kurtarmaya geldim acilin.

500 sene once osmanli, Avrupanin en buyuk duzenli ve surekli ordusuna sahipken, topa tufege yatirim yapip iranlilari, macarlari dovdu de hangi teknoloji toplumsallasti? Matbaa mi geldi Avrupanin manufaktur merkezi mi olduk, ekili alanlar mi artti?

Cok sonralari bizim avrupa egitimli subaylar nizami cedidlerle falan bir asiri askin suredir modernlesmeye calistiktan, cephelerde savasirken voltaire fransizcasindan okuyup balolardan vals yaptiktan sonra, nihayet 1920'de toplumun geri kalaninin kacta kaci okuma yazma biliyordu? Ordudaki bu degisimin topluma kismen nufuz edebilmesi icin otuz seneye daha, hem de bir askeri dikta otuz senesine daha gerek kaliyorsa buna onculuk denmez.

Bu paralelde avrupada ne olup bitti? Iki sey oldu, bilimsel devrim (scientific revolution) ve sanayi devrimi. Asil toplumlasan teknoloji dendiginde benim aklima bunlar geliyor su an yasadigimiz konforun yuzde 99'unu borclu oldugumuz bu olaylara hangi ulkenin ordusunun ne politikasi onculuk etmis aciklayan olursa Max Weber gibi luzumsuzluklari da tarihten silmis olacaktir.

Gunumuzde durum nedir? Abd ordusu ar-ge'ye kendisini takip eden 10 ulkenin toplamindan cok para yatiriyor. Sadece ekonomileri buyuk oldugu icin degil, adam basina militer arge harcamasinda da cok ondeler. Buna ragmen, kaba bir hesapla tum ar-ge'nin ancak beste biri militer (70/350 milyar dolar). Diger ulkelerdeki oran daha da bariz bicimde sivil lehine.

Eeee? Argenin kendisi bile militer degilken, bir de bu teknolojinin topluma yayilmasina onculuk edecek halleri kalmadi kuzey kore gibi manyak diyarlarda degilsek. Al en uygun ornek internet. Bir darpa projesi urunu.Arge kismi militer. topluma yayilmaya baslamasi asagi yukari 20 sene aliyor, butun surec sivil. Yayildiktan sonra zaten hepten sivil.

Teknolojik gelismelerdeki bu sivil ustunlugun nedeni de basit, pazar ekonomisi. Milletten vergiyle garantilenmis bir geliri olan kurumun arastirma yapmasi baska sey, finansmanini bankadan krediyle saglayan ve o krediyi urun gelistirildikten sonra satisla karsilayacak adamin arastirmasi baska sey. Ilkinde risk ve kisisel sorumluluk (daha ziyade accountability)olmadigindan motivasyon da eksik.

Neyse, ikinci sakat nokta ise bu tespitin yorumdan bagimsiz sekilde de yapilamayacak olmasi. Elbette bircok gelisme askeri nedenlerle yasandi muhendisler su yollari yapmadan once askerlere kopru insa ederek egitildiler, doktorlar savas yaralilarina bakarak bilgilendiler vs. ama bir askerin, askeriyeyi gelismenin/degisimin oncusu olarak gormesinin altinda yatan anlam toplumun bunlari askeriyeye borclu olmasidir. Gazdir birlestiricidir iyi niyetlidir sudur budur, ayni zamanda da yanlistir.

Bu ayni kilisenin kendini "filozoflarin bilimadamlarinin bircogu kiliseden cikmadir, din adamidir demek ki bir zumre olarak biz topluma sadece ruhani alanlarda degil, dunyevi alanlarda da faydaliyiz" diye savunmasina benziyor.

Eh lan faydali olacaksin tabii, toplumun sadece ruhani degil dunyevi kaynaklarini da tukettigin icin illa ki bir faydan dokunacak dallama. Hem vergi verme hem uretme, hem de iktidari kontrol ederek egitime tekel koy ondan sonra sanki esit sartlarda mucadele edip salt yeteneginle toplumun ust seviyelerine cikmis gibi "biz olmasaydik haliniz neydi" diye koylu toplumuna vaazlarla varligini mesrulastir.

Mustafa kemal yozgatta ciftci olarak dogup yasamini surdurse yabanci dilde okudugu yayinlardan etkilenip devrimci gazeteler basacak degildi herhalde. Sorun buna yolacan imkanlarin neden bu kadar uzun suredir toplumun bu kadar ufak bir kismina acik olmasiydi. Amerikada da zamaninda butun meshur bilimadamlarinin sanatcilarin yargiclarin siyasetcilerin beyaz olmasi herhalde kimseyi beyazlara borclu yapmiyor.

3 ornek etti. Ucun birini alsaniz yeter. Hadi dagilin.


Ha birde azcik otobiyografi yapalim ne de olsa bu askeriye-teknoloji ucgeninin icinde calisiyoruz. Mahallenin herodotu olmadan onceki hayatimda okulda donanma finansli bir projede calismistim. Multi Networks iletisim networkler falan. Yani yarin oburgun abd donanmasinin drone'lari sivilleri bombalayip geri donerken sikilmamak icin birbirlerinden korsan film indirirlerse sorumlusu benim.Bu da teknolojiye katkimiz iste. Neyse, sonra da Raytheon'un finanse ettigi baska bir projeye gectim. Hatta projeyi yaptigimiz binanin kendisini de Raytheon finanse etmisti. raytheon silahli kuvvetleri degil, bildigin sivil sivil seyler. Oluyor yani bazen gerceklik payi .