Manda

Ben kendi tarihinden bu kadar habersiz bir orta-ust sinif gormedim.

1) Manda nedir? bir bolgeyi, bir uluslararasi kurum adina yonetmektir.

2) Biz mandayi kabul ettik sevr antlasmasiyla. ve bu manda uygulandi da. nerede uygulandi? suriye, filistin, irak, lubnan. tabii misaki milli deyince antep'le halep, diyarbakirla musul arasi bicak gibi kesiliyor bazilarinin kafasinda, pek sormuyorlar neden vatan surasi da burasi degil diye, o yuzden bu mandalar pek kimseyi irgalamaz. halbuki kimsenin manda onermedigi yere vatan siniri cekmek zorunda kalanlarin ardindan, 80 sene sonra cikip "mandayi kabul etmedik" diye babalanmak komik bile degil. senin olabilecek ve elinde tutabilecegin yer vatandir, o kadar basit. bilmem kac asirlik musluman bosna ve trakya balkan milliyetciligi yuzunden, musul ingilizlerin petrol meraki yuzunden vatanimiz degildir. hatay ve kibrisin da sonradan vatan olduklari hatirlanmis, geregi yapilmistir.

3) Dedigime uymayan, yani gunumuz turkiye sinirlari icinde manda ile anilan tek yer dogu anadoludur. bu manda onerisi de ermeniler icindir; amerikalilar gelip milletler cemiyeti adina ermenilerin (genisletilmis) bolgelerini yonetecek. bunu da amerikan senatosu reddetmistir zaten cok pahaliya malolacak diye, ermenileri doldurusa getirip imzalari bastirip yuzustu biraktilar bir nevi.

4) Bunun otesinde de baska manda onerisi yoktur. ne vardir? istanbul uluslarasi bolgedir ( ama bir garip, osmanli hanedani devam ediyor kendi parasini kontrol etme izni olmamasina ragmen). baska? zone of influence denen ne idugu belirsiz yerler vardir, bildigin direkt kontrolun azalmisi. referanduma gidecek bir kurdistan vardir. yunanistanin kontrol ettigi yerler de bm mandasi degil yunan protectorateidir (ama osmanli sultani adina, oyle de sacma bir durum)

5) Dolayisiyla kurtulus savasi sirasinda asil mandalara karsi bir mucadele veril(e)mediginden ve verilen mucadeleler de herhangi bir mandaya karsi olmadigindan, basliga damlayip "sehitlerin kemikleri sizliyor" tarzinda beylik tepkiler verenlerin "ben bu hayatta ne yapiyorum" diye oturup dusunmeleri lazim.

Neyse, yorum sahibinin amacinin samimi bir alternatif tarih analizi olmadigi, ucuncu bir what if kitabi yazmaya calismadigi ortada. kurtulus savasinin cikisini basortusune uzanan ellere yoran kadindi galiba -ulkenin luzumsuz gundem maddelerini uzaktan takip edemiyoruz da- yani elestirmeye gerek dahi yok. asil elestirilecek olanlar bir ilerleme kaydetme sansi, imkani, niyeti -ve sosyal statuleri sebebiyle- sorumlulugu olanlar. o yuzden dellendiriyor bu "laikler" beni.

Bunlar bir yana "manda gibi" olacak olan istanbul icin, daha dogrusu varlik vergisi ve 6-7 eylul olaylari sonucu kacan veya kacamayip calisma kamplarinda falan heder olan istanbullular icin konusursak bunun gecerli bir tahmin olacagini saniyorum. tabii o zaman da, birkac on yil gectikten sonra, cezayirle ayni zamanlarda ayni seyleri yasar miydik bilemem.